Pryszczyca (FMD)

Pismo Powiatowego Lekarza Weterynarii w Wałczu

z dnia 8 kwietnia 2025 r.

W związku z wystąpieniem pryszczycy (FMD) na terytorium Słowacji (6 ognisk) i Węgier (4 ogniska) oraz poleceniem Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii przeprowadzenia akcji informacyjnej, Powiatowy Lekarz Weterynarii w Wałczu informuje co następuje:

Pryszczyca (FMD) jest zakaźną i zaraźliwą chorobą zwierząt parzystokopytnych gospodarskich oraz dzikich. Na zakażenie najbardziej wrażliwe jest bydło, następnie świnie, owce i kozy. Chorobę wywołuje wirus z rodzaju Aphtovirus należący do rodziny Picornaviridae. Istnieje 7 serotypów wirusa, obecnie występujący w UE to serotyp O. Kraj, w którym wystąpi FMD, narażony jest na bardzo duże straty ekonomiczne w przemyśle mięsnym oraz hodowli. Straty te powodowane są upadkami zwierząt z gatunków wrażliwych, kosztami likwidacji ognisk choroby oraz wypłacanych odszkodowań, a także wstrzymaniem obrotu i eksportu zwierząt z gatunków wrażliwych, mięsa tych zwierząt oraz produktów pozyskiwanych od tych zwierząt. Ostatni przypadek tej choroby w Polsce stwierdzono w 1971 r. Polska jest aktualnie krajem urzędowo wolnym od tej choroby.

Wirus wydalany jest przez zakażone zwierzę w wydychanym powietrzu, wydzielinach oraz wydalinach na ok. 4 dni przed wystąpieniem u niego objawów chorobowych. Największa koncentracja wirusa znajduje się w płynie surowiczym i nabłonku pojawiających się pęcherzy. Przeżuwacze mogą być nosicielami wirusa nawet do trzech lat.

Źródłami zakażenia mogą być:

zwierzęta chore;
ślina, mleko i jego przetwory, kał, mocz;
nasienie i zarodki;
pasza, woda, żłoby, podłogi, pastwiska, skóra, wełna, ręce i odzież obsługi, środki transportu;
mięso i jego przetwory oraz odpadki kuchenne.

Wirus pryszczycy może być przenoszony na duże odległości stąd apel do rolników, hodowców, przetwórców i przedstawicieli handlu o wyjątkową ostrożność i zachowanie nadzwyczajnych środków prewencji.

Zwierzęta wprowadzane do stada muszą pochodzić z wiadomego źródła, muszą być oznakowane, w przypadku handlu wewnątrzunijnego zaopatrzone w świadectwo zdrowia potwierdzające ich pochodzenie i status zdrowotny, a w przypadku świń świadectwo zdrowia musi być zapewnione także w obrocie krajowym.

Pasza i ściółka (siano i słoma) wprowadzane do gospodarstwa muszą pochodzić z wiadomego źródła.

W gospodarstwie należy zapewnić czystość i higienę w pomieszczeniach, w których utrzymywane są zwierzęta. Do dezynfekcji należy stosować środki dezynfekcyjne, które inaktywują wirus pryszczycy tj. środki o pH kwaśnym poniżej 6 lub zasadowym powyżej 9 np. węglan sodu roztwór 4% (działanie alkalizujące), kwas octowy roztwór 2% (działanie zakwaszające), peroxymonosiarczan potasu roztwór 1% (działanie utleniające). Nieskuteczne są natomiast preparaty dezynfekcyjne zawierające w swoim składzie jodofor, fenol, czwartorzędowe związki amoniowe.

Do gospodarstwa nie powinny być wprowadzane sprzęty ani narzędzia używane w innych gospodarstwach. Personel obsługujący zwierzęta powinien przestrzegać zasad higieny oraz stosować odzież i obuwie przeznaczone wyłącznie do obsługi zwierząt.

Należy również bezwzględnie przestrzegać zakazu wchodzenia na teren gospodarstwa osób postronnych.

Inspekcja Weterynaryjna wskazuje, że okazyjne zakupy po szczególnie „atrakcyjnych cenach” zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym z niesprawdzonych źródeł, mogą stanowić ryzyko wprowadzenia wirusa pryszczycy do gospodarstwa.

Powiatowy Lekarz Weterynarii w Wałczu przypomina, że zgodnie z art. 42 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, posiadacz zwierzęcia w przypadku podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt zobowiązany jest do:

niezwłocznego zawiadomienia o tym organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej;
pozostawienia zwierząt w miejscu ich przebywania i niewprowadzania tam innych zwierząt;
uniemożliwienia osobom postronnym dostępu do pomieszczeń lub miejsc, w których znajdują się zwierzęta podejrzane o zakażenie lub chorobę, lub zwłoki zwierzęce;
wstrzymania się od wywożenia, wynoszenia i zbywania produktów, w szczególności mięsa, zwłok zwierzęcych, pasz, wody, ściółki, nawozów naturalnych w rozumieniu przepisów o nawozach i nawożeniu i innych przedmiotów znajdujących się w miejscu, w którym wystąpiła choroba;
udostępnienia organom Inspekcji Weterynaryjnej zwierząt i zwłok zwierzęcych do badań i zabiegów weterynaryjnych, a także udzielania pomocy przy ich wykonywaniu;
udzielania organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom działającym w imieniu tych organów wyjaśnień i podawania informacji, które mogą mieć znaczenie dla wykrycia choroby i źródeł zakażenia lub zapobiegania jej szerzeniu.

Szybkie rozpoznanie choroby stanowi pierwszy i najważniejszy etap jej zwalczania!

Objawy pryszczycy:

gorączka, apatia, utrata apetytu, brak przeżuwania, gwałtowny spadek mleczności;
zwiększone pragnienie i obfite ślinienie;
pęcherze na języku, wargach i dziąsłach, śluzawicy u bydła/tarczy ryjowej u świń, na skórze szpary międzyracicowej, a także na wymieniu i strzykach;
po pęknięciu pęcherzy - bolesne rany, owrzodzenia;
cielęta i prosięta, karmione mlekiem zwierząt chorych na pryszczycę często padają z objawami biegunki i ogólnego wycieńczenia;
równie często dochodzi do padnięć zwierząt dorosłych.

Aktualne informacje nt. pryszczycy

Wszystkie bieżące informacje związane z zagrożeniem wystąpienia wirusa pryszczycy na terytorium RP i działaniami prewencyjnymi są dostępne na stronie MRiRW pod adresem: https://www.gov.pl/web/rolnictwo , na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii pod adresem: https://www.wetgiw.gov.pl/, na stronie Inspekcji Weterynaryjnej Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii w Szczecinie https://bip.wiw.szczecin.pl/WIWSzczecin oraz stronie Inspekcji Weterynaryjnej Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Wałczu http://piw.walcz.ibip.pl.

Jednocześnie do niniejszego pisma Powiatowy Lekarz Weterynarii w Wałczu załącza opracowaną przez Główny Inspektorat Weterynarii ulotkę informacyjną na temat pryszczycy z prośbą rozpropagowanie jej wśród sołtysów, umieszczenie w gablotach informacyjnych, a także na swoich stronach internetowych.